Suplementacja w sporcie - konieczność czy dodatek cz. IV

 Preparaty ANABOLICZNE... 

 

 Zasadniczym zadaniem suplementów anabolicznych jest przyspieszenie procesu budowy białek mięśniowych, stąd główne zastosowanie praktyczne preparaty te znajdują w dyscyplinach związanych z budową masy mięśniowej oraz wzrostem siły mięśni. Stosowanie takiego rodzaju suplementów może także być rozważane w aspekcie ogólnego wzmocnienia całego układu mięśniowego w różnych dyscyplinach sportu. Suplementacja może wspomagać proces przemian anabolicznych poprzez:
- dostarczenie białka jako materiału potrzebnego do budowy masy mięśniowej (białko i aminokwasy)
- dostarczenie energii ze źródeł poza-białkowych na potrzeby budowy białek mięśniowych (odżywki węglowodanowe)
- dostarczenie specjalnych substancji odżywczych stymulujące procesy anaboliczne (kreatyna, arginina, HMB)
- pobudzenie wydzielania insuliny- hormonu który silnie napędza  syntezę białka mięśniowego (glukoza, tauryna)
- pobudzenie wydzielania testosteronu i hormonu wzrostu- związków silnie aktywujących anabolizm (aminokwasy: arginina, ornityna, glutamina)
- dostarczenie mikro składników stymulujących i nadzorujących przemiany anaboliczne (chrom, magnez, cynk, witaminy grupy B)
Stymulatory anabolizmu to naturalne mikroskładniki, które nadzorują i przyspieszają w organizmie proces budowy białek ustrojowych. Są to związki, które na ogół występują w pokarmie lub są wytwarzane przez człowieka. Podawanie ich w zwiększonych dawkach nie wykazuje szkodliwego działania na organizm i może być bezpiecznie stosowane w różnych programach suplementacji.
Stosowane we wspomaganiu wysiłku substancje o działaniu anabolicznym można nazwać anabolikami, jednak suplementów tych nie należy kojarzyć z niebezpiecznymi dla zdrowia środkami dopingującymi, które często określane są tak samo !!!
Warto wyjaśnić w tym miejscu same znaczenie słowa "Anabolik" - oznacza substancję przyspieszające reakcje anaboliczne w organizmie, jednak określenie to nie jest wyłącznie zarezerwowane tylko dla silnych leków anabolicznych. Aktywnością taką mogą być też obdarzone niektóre substancje pokarmowe, które są całkowicie legalne i bezpieczne dla zdrowia.
Najsilniejszym do tej pory suplementem anabolicznym jest kreatyna. Znaczący udział w tym procesie mają także środki ergogeniczne stymulujące wytwarzanie hormonów o działaniu anabolicznym, takich jak testosteron, hormon wzrostu i insulina. W tym gronie suplementów na szczególną uwagę zasługują: kreatyna, fitosterole roślinne oraz arginina. Nad prawidłowym przebiegiem procesów anabolicznych czuwają witaminy z grupy B oraz niektóre minerały takie jak cynk, magnez, chrom.

 Arginina - Arginina to aminokwas (element cząsteczkowy budujący białko) należący do grupy aminokwasów endogennych, czyli nie niezbędnych. Jednak na przestrzeni kilkunastu ostatnich lat odkryto wiele bardzo istotnych funkcji argininy w organizmie. Jej rola jest na tyle ważna i niezbędna, iż zachodzi potrzeba bacznego zwracania uwagi na jej poziom w diecie. Obecnie argininę traktuje się jako aminokwas warunkowo niezbędny. Oznacza to konieczność zapewnienia jej odpowiedniego poziomu spożycia, w celu prawidłowego działania wielu istotnych układów i funkcji organizmu. Poniżej zostaną podane informacje o roli tego aminokwasu w funkcjonowaniu organizmu ludzkiego. Liczne badania potwierdzają znaczenie L-argininy dla sportowców. Jest ona potrzebna do wytwarzania różnych związków niezbędnych do produkcji energii w mięśniach (np. fosforan kreatyny, fosforan argininy). Arginina pełni istotną rolę w transporcie, magazynowaniu i wydalaniu azotu – jest to niezwykle istotne dla sprawnego metabolizmu mięśni.

Kreatyna - Kreatyna jest naturalnym składnikiem ludzkiego organizmu. Powstaje z ważnych aminokwasów:argininy, glicyny i metioniny. Kreatyna ułatwia produkcję energii(ATP) na poziomie komórkowym; ATP pozwala na szybkie i eksplozywne ruchy mięśni. Większość kreatyny występuje w mięśniach szkieletowych, mniejsze ilości znajdują się w mózgu, sercu i jądrach. Kreatyna i fosforan kreatyny odgrywają główną rolę w procesie regeneracji ATP . Skurcz mięśni zależy od poziomu ATP jako źródła energii. Jednakże w każdej chwili w mięśniach znajduje się ilość ATP wystarczająca tylko na 8 do 10sekund pracy.Zatem przy dłuższym wysiłku musi zachodzić regeneracja ATP . Dlatego tak korzystne jest podawanie kreatyny. Im większa jest resynteza ATP, tym mniej mięśnie zależne są od glikolizy, a zatem powstanie mniej kwasu mlekowego. Mniej kwasu mlekowego równa się mniejszemu zmęczeniu, wydłużonemu treningowi i lepszemu przyrostowi mięśni. Podawanie kreatyny ma potencjalne działanie ergogeniczne poprzez wzrost stężenia kreatyni i fosfokreatynyw mięśniach. To z kolei prowadzi do przyśpieszenia tempa resyntezy ATP, opóźnia pojawienie się zmęczenia i ułatwia regenerację podczas powtarzania serii ćwiczeń przy intensywnym treningu.Podawanie kreatyny wpływa korzystnie na przyrost beztłuszczowej masy ciała, obciążenie treningowe i wydolność biegową podczas intensywnego treningu oporowo- sprawnościowego. Kreatyna znacząco zwiększa zdolność do utrzymywania specyficznego poziomu przerywanego treningu o wysokiej intensywności.

Steroidy roślinne -  Na przestrzeni ostatnich lat dowiedziono, że niektóre substancje obecne w produktach roślinnych mogą wpływać na zwiększenie wydzielania hormonów o działaniu anabolicznym, głównie testosteronu. Szczególnie wysoką aktywnością pod tym względem odznaczają się substancje bioaktywne zawarte w ekstrakcie z buzdyganka ziemnego (Tribulus Terrestris): saponiny steroidowe, alkaloidy roślinne, bioflawonoidy. Prawdopodobnie największy wpływ na aktywacje procesów anabolicznych wykazują saponiny steroidowe, stąd w ofercie suplementów diety występują środki będące czystym izolatem tych substancji. Saponiny steroidowe hamują aktywność kluczowych enzymów odpowiedzialnych za niepożądane przemiany testosteronu (ich zamianę na estrogeny oraz dihydrotestosteron). Zmniejszone wytwarzanie niekorzystnych metabolitów sprzyja pobudzaniu wydzielania własnego testosteronu przez organizm, a także potęguje jego działanie w obrębie tkanki mięśniowej przyczyniając się do wzrostu masy beztłuszczowej ciała. Jak wynika z badań, pod wpływem suplementacji ekstraktów z buzdyganka, wewnątrzustrojowa synteza testosteronu może wzrosnąć o ok. 50%.

Antykataboliki... 

Pod ogólnym pojęciem antykataboliki  kryją się specjalne substancje wykazujące zdolność hamowania rozkładu białek w organizmie. W normalnych warunkach proces budowy (anabolizmu) i rozpadu (katabolizmu) białek ustrojowych pozostaje w równowadze, jednak w pewnych okolicznościach (np. wzmożony wysiłek fizyczny) reakcje kataboliczne mogą przewyższać zdolności anaboliczne, prowadząc do niekorzystnych zmian w organizmie. Szczególnie podatne na rozpad są białka mięśniowe, które w stanie zagrożenia organizm wykorzystuje na poczet przemian energetycznych. Z punktu widzenia sprawności sportowej, efekt ten jest niekorzystny, gdyż prowadzi do zmniejszenia masy i siły mięśni. Z tego tytułu w programie wspomagania suplementacyjnego często wykorzystuje się specjalne substancje które chronią białka mięśniowe przed destrukcją w warunkach nasilonego stresu fizycznego. Obok zjawiska katabolizmu wysiłkowego istnieje także pojęcie katabolizmu poabsorpcyjnego. Związany jest on ze wzmożonym rozpadem białek ustrojowych na skutek wydłużonej przerwy między posiłkami. Substancje o działaniu antykatabolicznym są, więc przyjmowane w tych sytuacjach, kiedy proces katabolizmu białek szczególnie przybiera na sile:
- przed i po treningu, katabolizm około wysiłkowy
- na czczo i przed snem katabolizm poabsorpcyjny
Do najpopularniejszych suplementów o działaniu antykatabolicznym zaliczane są: HMB, Glutamina, Tauryna, Aminokwasy rozgałęzione.

 

HMB - należy do endogennych substancji chemicznych, czyli takich, które mogą być samodzielnie wytworzone przez organizm człowieka. Odgrywa on ogromną rolę podczas intensywnych ćwiczeń, gdyż zapobiega uszkodzeniom mięśni, wspomaga regenerację tkanki mięśniowej i zmniejsza redukcję białek. Przyspiesza spalanie tkanki tłuszczowej oraz pomaga budować masę mięśniową i siłę. HMB wchodzi w skład odżywek na masę. Odżywki na masę, które zawierają HMB są chętnie stosowane przez kulturystów i sportowców. Zapotrzebowanie na HMB wzrasta w warunkach wzmożonej aktywności fizycznej. Suplementacja tą substancją chemiczną prowadzi do znacznej poprawy zdolności wysiłkowych. HMB posiada właściwości anaboliczne, w związku z czym może skutecznie zastąpić środki dopingujące. Badania naukowe wykazują, że masa mięśniowa kulturystów stosujących HMB narasta prawie trzykrotnie szybciej niż masa mięśni u osób zażywających inne odżywki na masę. Stosowanie HMB jest szczególnie ważne dla osób, którym zależy na przyroście masy mięśniowej, ponieważ w trakcie intensywnego wysiłku fizycznego, podobnie jak przy silnym stresie, przy nieodpowiednim odżywianiu, organizm – tworząc energię – zaczyna wykorzystywać białka. Aby zapobiec temu procesowi, który prowadzi do zmniejszenia masy mięśniowej, potrzebne jest przyjmowanie HMB. Substancje w nim zawarte powodują, że organizm zamiast wykorzystywać aminokwasy, zaczyna spalać tłuszcze.

Glutamina - jest jednym z najsilniejszych antykatabolików. Odznacza się też umiarkowaną aktywnością anaboliczną. Ogranicza aktywność enzymów i hormonów katabolicznych. Tworzy największą część puli tzw. azotu pozabiałkowego, niezbędnego do wielu procesów metabolicznych. W ten sposób, ogranicza katabolizm, gdyż organizm degraduje białka w znacznej mierze, właśnie dla pokrycia zapotrzebowania na azot pozabiałkowy. Uczestniczy w mechanizmach transportu aminokwasów do syntezy białek mięśniowych. Zarówno bezpośrednio, poprzez międzynarządową wymianę aminokwasów na glutaminę, jak również pośrednio, po uprzedniej przemianie w glutation, poprzez tzw. cykl gamma glutamylowy. Powstający z glutaminy glutation jest jednym z najskuteczniejszych, wewnętrznych (endogennych) antyoksydantów, chroniących przed katabolizmem związanym z generacją wolnych rodników.
Glutamina kontroluje transaminację - proces syntezy aminokwasów - jeden ze wstępnych etapów syntezy białek. Wspólnie z tauryną tworzy glatataurynę - peptyd o cechach hormonu anabolicznego.

Tauryna - aminokwas, którego podstawowym zadaniem jest rozbudowa masy mięśniowej. Nie wchodzi w skład białek. Tauryna nazywana jest najlepszym transporterem kreatyny, gdyż żaden z aminokwasów nie jest w stanie osiągnąć tak wysokiego stężenia w organizmie, jak tauryna (1kg masy ciała, budowany jest przez 1g tauryny). To suplement, który wykazuje silne zdolności anaboliczne, antykataboliczne, a także termogeniczne. Tauryna jest aminokwasem powstającym z metioniny i cysteiny. Jest tzw. aminokwasem nieproteogennym, czyli nie wchodzi w skład białek ustrojowych, ale jest niezbędna w procesach ich przemiany. Organizm ludzki wytwarza niewielkie jej ilości, które okazują się zbyt małe dla osób wykonujących wysiłek fizyczny. Do ważniejszych zalet tauryny należy: działanie antykataboliczne, wspomaganie syntezy białek oraz wzmaganie transportu kreatyny. Tauryna przyśpiesza detoksykację oraz zwiększa siłę skurczową mięśnia sercowego. Niektóre badania przypisują taurynie udział w procesach poznawczych oraz w czasie uczenia się. Oddziałuje również na układ nerwowy, pełniąc w nim funkcję neuroprzekaźnika. Jej obecność sprzyja rozwojowi szarych komórek.